De stomme wereld van een stripheld
HANS HOEKSTRA
TOEN HEINZ begin januari 1987 voor het eerst in Het Parool verscheen, liep hij nog op vier poten. Inmiddels bijna zeven jaar en elf albums later, loopt hij zelfbewust rond op twee poten en was hij vrijdagavond het stralende middelpunt van een tentoonstelling en de presentatie van een boek getiteld De stomme wereld van Heinz.
Dat Heinz' populariteit de laatste jaren een enorme vlucht heeft genomen, werd me onlangs nog eens duidelijk toen ik in een winkelcentrum in Enschede zijn markante silhouet voor een cafetaria ontwaarde. Daar stond Heinz, uit multiplex gezaagd en volgeschreven met de aldaar verkrijgbare snacks, zijnde overheerlijke kroketten en bamischijven. Je kon het aan Heinz' uitdrukking op zijn gezicht zien: roem eist zijn tol.
Uit de tentoonstelling in stripwinkel Lambiek, waar originele tekeningen en schetsen van Heinz te zien zijn, wordt wel duidelijk dat Heinz ook in werkelijkheid een gelaagde, ja multiplexe, persoonlijkheid heeft. In de vitrines bij Lambiek liggen de bronnen die Windig en De Jong inspireerden bij het scheppen van de avonturen van hun stripheld.
Zo blijkt de titel Beau Heinz te verwijzen naar de beroemde Laurel en Hardy-film Beau Hunks, waarin de Dikke en de Dunne zich aanmelden bij het Vreemdelingenlegioen. Voor de legionairs-outfit van Heinz deden de tekenaars inspiratie op bij de roman Legionair, van Marokko's vagevuur naar de hel van IndoChina. Als Heinz een Tibetaanse tijger tapijtententoonstelling bezoekt, kijkt hij naar een Tibetaans tapijt dat in werkelijkheid ook bestaat en is afgebeeld op het omslag van het boek The Tiger Rugs of Tibet.
Toen Heinz de Noormannen bezocht, veranderde het landschap opeens in de omgeving die we kennen uit Kresses strip Eric de Noorman. Niet alle invloeden lieten zich ongestraft toepassen. Toen Heinz in de strip van Heer Bommel verzeilde, greep Toonder Studio's in. In een brief aan Wouter Gortzak, de toenmalige hoofdredacteur van Het Parool, liet directeur Kroon weten de grap best te kunnen waarderen maar dat Heinz niet langer met zijn knapzak in Toonders strip mocht ronddolen. De reactie kwam overigens te laat om nog twee andere uitstapjes van Heinz in de Bommeliaanse wereld te voorkomen.
Ook lezers reageerden op Heinz. In 1987, Heinz verscheen behalve in Het Parool inmiddels in tientallen andere kranten, wond een lezer van de Haagse Courant zich op over het veelvuldig gebruik van het woord 'shit'. De hoofdredactie deelde zijn bezwaren tegen het woord 'dat in de Amsterdamse jeugdwereld blijkbaar tot de primaire woordenschat behoort, en daar nog voor modern doorgaat'. In de Haagse Courant wordt 'shit' nog steeds consequent vervangen door het volgens Haagse normen minder gedateerde 'stik'.
Windig en De Jong maken wel meer dingen op maat. In het Rotterdams Nieuwsblad verdween Heinz op een dag uit zijn eigen strook om vervolgens weer op te duiken in de strip Bartje, die in deze krant onder Heinz wordt geplaatst. In Het Parool deed Heinz, toen hij zich eens verveelde, pesterig 'sliep uit' tegen de buren, de Peanuts-strip die destijds nog naast Heinz werden afgedrukt.
Heinz liet zich, zij het mondjesmaat, aan de reclame verhuren. Windig en De Jong maakten in 1989 vier advertenties voor het kattevoer Whiskas die in Margriet en Libelle werden geplaatst. Toen drie jaar geleden de werkruimte in de Warmoesstraat, waar een pand moest worden gedeeld met condomerie Het Gulden Vlies, niet langer beviel, werd Heinz wederom voor het wervende werk ingeschakeld. Hij verscheen in een miniadvertentie, zielig miauwend in de vallende sneeuw. Gezocht: werkruimte. De tekenaars kregen slechts twee reacties, waaronder het aanbod een bakkerszaak over te nemen.
Windig en De Jong vonden uiteindelijk toch een nieuwe werkruimte. Op 31 december 1991 besloten ze tot een inspiratiestop. Een jaartje geen Heinz. Een verkeerde beslissing, oordeelden de tekenaars achteraf. Ze wijden hun leven nu weer geheel aan de stomme wereld van Heinz. De stomme wereld van Heinz zou de stomme wereld van Heinz niet heten als Windig en De Jong niet hun stomme misstappen zouden toegeven. In december 1989 hadden ze voor de Oud en Nieuw-strip in het jaartal 1990 Seth Gaaikema als nul laten poseren. Frits tegen Heinz: 'Zeg, wat doet Seth Gaaikema daar?' Heinz tegen Frits: 'Dat was de grootste nul die ik kon vinden.'
Een week voor de jaarwisseling kwamen ze er echter achter dat Seth Gaaikema helemaal geen conference zou houden. De strook verscheen dan ook niet in de krant.
Zo stom is de wereld van Heinz.
De stomme wereld van Heinz, uitgeverij Oog en Blik, F 35. De tentoonstelling rond Heinz in stripwinkel Lambiek, Kerkstraat 78, te Amsterdam is de hele maand november nog te zien.
Copyright: Het Parool