Als Heinz begint te kuieren, ligt de ellende al op de loer

Van onze medewerker Joost Pollmann

AMSTERDAM

Krazy Kat, Felix the Cat, Fritz the Cat, Fat Freddy's Cat, Garfield, Tom Poes, de Rooie Je-Weet-Wel Kater: het wemelt in strips van de katten. Sommige vertonen katachtige eigenschappen, maar meestal zijn het vermomde mensen.

Dat geldt ook voor Heinz, de inmiddels twintig jaar oude stripkat van het tekenaarsduo De Jong & Windig, die dagelijks verschijnt in een groot aantal Nederlandse kranten. Heinz oogt als een Cyperse kater, maar uiterlijk zegt niet alles. Het is zijn karakter waar 't om draait. Een belangrijk bestanddeel daarvan is een onverwoestbare chagrijnigheid, die wordt opgewekt door idiotie van de personages die zijn pad kruisen: de wc-eend, Manneken Pis, tuinkabouters.

Heinz wandelt niettemin op gemoedelijke wijze door de wereld: handen op de rug, buik vooruit. Elk avontuur begint met dat gekuier, daarna begint de ellende. Door een misverstand of een ongeluk belandt Heinz in een andere tijd (bij de Romeinen), andere wereld (onderzee) of andere geestestoestand (geheugenverlies).

Aan het eind van het boek hervat hij zijn gezellige bestaantje, en dat is knap, want De Jong & Windig maken tenslotte dagstrips. Ze moeten het verhaal van strook naar strook opbouwen zonder dat de krantenlezers van hun dagelijkse pointe worden beroofd.

De onlangs verschenen twintigste bundel dagstrips heet Proost, Heinz: een ode aan de zee. Heinz is na een avondje doorzakken in een zeemanskroeg aan boord van een schip beland en moet piepers jassen. Alle clichés van de zeemansromantiek passeren de revue, maar dan tot in het absurde doorgetrokken. Zo dobbert Heinz in een kist naar een 'onbewoond' eiland, dat al dertig jaar wordt bewoond door Jan en Jaap, twee identieke verschijningen met lange baard, muts en rokje. Ze hebben er de mini-samenleving Janjapië ingericht.

Heinz

Heinz heeft echt bestaan. Ze jaar geleden schreven De Jong & Windig in de jubileumuitgave De stomme wereld van Heinz over deze kat: 'Hij was behoorlijk dom. Of, in ieder geval, hij was blind aan èèn ooog, dat er later nog uit moest ook.' Ze plaatsten er een zwartwitfoto van het bewuste huisdier bij.

De papieren Heinz begon zijn loopbaan als metgezel van een andere stripheld van De Jong en Windig, de 'gedemotiveerde' punker Rockin' Belly. In 1987 had de getekende Heinz genoeg van zijn bijrol en ontpopte zich in de kinderkrant van Het Parool (Goochem) tot de ster van wat inmiddels 's lands meest succesvolle dagstrip genoemd kan worden.

De strips met Heinz - genoemd naar de keeper Heins Stuy, niet naar de ketchup - zitten vol persiflages: op Bommel, Snoopy, Donald Duck, Popeye en vele anderen. Heinz kan er gelukkig zelden om lachen, want naarmate zijn ergernis toeneemt wordt de mop leuker.

Zijn zwartgalligheid komt tot uitdrukking door zijn oogopslag, of beter gezegd: door de afwezigheid van oogopslag. Er zit een weerbarstige streep op de plaats waar zijn ogen zitten, en er komen nog een paar zeer moedeloze dwarsstrepen bij als zijn stripgenoten weer eens een stommiteit hebben begaan (of uitgesproken). De enkele keer dat de ogen zijn te zien, krijgt Heinz' uitdrukking meteen iets hysterisch of debiels.

Ter gelegenheid van het twintigjarig bestaan van deze al te menselijke kat is bij Stripgalerie Lambiek in Amsterdam een tentoonstelling ingericht - gisteravond geopend - waar veel ongepubliceerd materiaal is te zien. Vooral de afgekeurde ontwerpen voor boekomslagen bevatten fraaie toespelingen op bekende stripfiguren, zoals die met de tekst 'Rot op, Kwabberheinz!', waarop Heinz als Kwabbernoot de laan wordt uitgeschopt.

Bij wijze van grap is er een zeefdruk te koop waarop Heinz een bloemetje krijgt van collega-cat Frits. De zeefdruk is gemaakt in maar liefst elf drukgangen: zoveel ambachtelijke inspanning voor zo'n lullig tafereel, dat is nu typisch de stomme wereld van Heinz.

Proost Heinz! van De Jong & Windig, uitgegeven door Oog & Blik, f 17,50. Tentoonstelling in Stripgalerie Lambiek, Kerkstraat 78, Amsterdam