,Heinz was al heel filmisch'

Door Martin Groenewold

Na een carrière van zo'n dertien jaar fietste de norse stripkat Heinz in april 2000 de krantenpagina's uit. De laatste dagstrook maakte een einde aan de vaak bizarre avonturen die zijn bedenkers hem lieten beleven. Toeval of niet, op de website www.heinzthemovie.nl zit Heinz opnieuw op zijn driewieler. Met een tevreden grijns om zijn mond rijdt hij in volle vaart op een glasbak af. Naar de afloop kunnen we slechts gissen.

Eddie de Jong (1950) en René Windig (1951) zitten in een hoekje van een café aan de Kloveniersburgwal in Amsterdam. De een heeft een biertje besteld, de ander drinkt koffie met cognac. Aan de bar doet iemand een truc met een ei. Deze omgeving móet wel een inspiratiebron zijn voor de creatieve geesten achter Heinz. ,,Dat is het zeker'', bevestigt Eddie. ,,Heinz, dat zijn wij zelf. Althans, we gebruiken veel dingen die we zelf hebben meegemaakt.''

Daarbij zijn een ruimtereis, ontmoetingen met Ollie B. Bommel en WC-eend, een verblijf in het vreemdelingenlegioen en het worden omgetoverd in een zoutpilaar vermoedelijk niet inbegrepen. ,,Nee'', antwoordt Eddie. ,,Maar we golfen wel. Net als Heinz. Hein de Kort heeft ons ooit ongevraagd opgegeven voor een cursus. We kregen een brief thuis met de mededeling dat we op een bepaalde tijd op de golfbaan werden verwacht. Toen zijn we maar gegaan.''

René: ,,Op de golfbaan werkt een leraar die lijkt op een biggetje. Dat is nou eenmaal zo. Op een gegeven moment deed één van onze medecursisten de uitspraak: 'ja zeg, ik ga me daar golfen leren van een biggetje'. Kijk, dan is er weer een grap geboren. Kort daarop hebben we inderdaad een golfende big geïntroduceerd in Heinz. We hebben ons wekenlang niet op de baan durven vertonen, omdat we vreesden dat die kerel zichzelf zou hebben herkend.''

Het geval staat niet op zich. De niet altijd even hygiënische visboer ('heden verse pasteitjes') uit Heinz is eveneens in grote lijnen gebaseerd op een bestaand persoon. Eddie: ,,En de kaasboer van verderop in de Damstraat hebben we ook wel eens getekend.''

René: ,,Er zijn altijd allerlei gekken en imbecielen op ons pad gekomen. Die kunnen we meestal goed gebruiken. Maar niet altijd. Sinds bekend is dat we een film gaan maken, heeft zich al een hele rij tekenaars gemeld. Van sommige kan ik in één oogopslag zien dat ze er niets van kunnen. Ik haal nog liever m'n kinderen erbij dan zulke klungelaars.''

Fietsen repareren

Daarmee komen we, een paar sigaretten en enkele biertjes verder, dan bij het eigenlijke gespreksonderwerp: Heinz, the movie, zoals de avondvullende speelfilm voorlopig is getiteld. ,,Joost Ranzijn, de producent, had ons al een paar maal gepolst'', zegt René. ,,Maar destijds maakten we nog de dagstrip, en we kunnen maar een ding tegelijk. Nadat we waren gestopt wilden we eigenlijk andere dingen doen.''

Eddie: ,,Fietsen repareren, een beetje in de tuin werken.''

René: ,,Een halfjaar lang hebben we niets gedaan, afgezien van het opruimen van onze studio.''

Eddie: ,,Maar in maart vorig jaar benaderde Joost ons opnieuw met zijn plannen. En in dit geval stonden we er wél voor open. Vanaf mei zijn we begonnen met het bedenken van het verhaal. Een paar maanden later, in augustus, kwamen we in contact met Remco Polman en Wilfred Ottenheijm van Mooves, een animatiestudio in Nijmegen. Met die jongens hebben we een kort filmpje gemaakt, gewoon om 'ns iets uit te proberen.''

René: ,,We doen het zo ouderwets mogelijk. Want als ik een computeranimatie zie, dan zakt me de broek af. Dat begon al met die Roger Rabbit-filmpjes; die waren zo stinkvervelend. We tekenen nog gewoon op papier, en die jongens van Mooves zorgen voor de digitale bewerking.''

Eddie: ,,Het is nog uitproberen wat wel en niet werkt. Het hele project staat nog in de kinderschoenen. We moeten vreselijk wennen aan de filmwereld.''

René: ,,Ook aan de financiële kant ervan. De film gaat 3,5 miljoen gulden kosten, maar dat geld is er gewoon niet. Dus zijn we aangewezen op allerlei subsidies. Het Filmfonds, verschillende ontwikkelingssubsidies, het Fonds voor de Beeldende Kunst''

Eddie: ,,Vroeger waren we tegen subsidies en tegen bedelen. Nog steeds, trouwens. We waren altijd vreselijk onafhankelijk. In het ideale geval komt er nu iemand binnen met een pak geld die zegt: 'ga je gang maar'. Want inspiratie hebben we genoeg.''

René: ,,Ja, dat is ook zoiets. In de pers en op de televisie vertellen ze continu dat we opgebrand waren. Maar dat is absoluut niet waar. Complete onzin.''

Eddie: ,,We hadden nog steeds lol in het tekenen, maar niet meer in het gehannes er omheen. Dat we ooit oude dagstroken hebben ingeleverd, dat zullen we niet ontkennen. Maar nooit met de bedoeling iemand te besodemieteren. Iedereen kon toch zien dat het oude stroken waren? We zaten niet vast met het verhaal, dat liep wel goed. Maar we hadden allerlei rottigheid in ons privé- leven. We deden echt ons best, maar het lukte niet.''

Windig: ,,Waar ik me ook zo aan geërgerd heb, is het artikel vorige week in NRC Handelsblad. Die krant wist al te melden wie straks de stem van Heinz gaat inspreken. Terwijl we zelf nog geen idee hebben, want dat is voor ons pas in laatste instantie belangrijk. Het ergste is dat RTL Boulevard - zonder iets te checken - het hele verhaal heeft overgenomen. Ze toonden zelfs foto's van de mensen die in het verhaal werden genoemd. En uiteraard werd dat oude dagstroken- verhaal ook weer uit zijn verband gerukt. Ik ben daar zó chagrijnig van geworden en zó vreselijk dronken, dat zelfs mijn zoontje zei: 'zo hé die heeft zich goed volgezopen'. Maar goed, ik kwam dan ook op handen en voeten binnen.''

Eddie: ,,Je moet kennelijk óf immuun worden, óf je maatregelen treffen.''

Eddie: ,,Met z'n tweeën waren we onverslaanbaar met voetballen. En toen bleek ook nog dat we beide uitsluitend strips lazen, en nooit boeken.''

Op school tekenden ze volop strips en cartoons en richtten ze hun eigen filmclubje op. ,,We hebben destijds een tekenfilmpje gemaakt op acht millimeter, een beetje in de stijl van de Monty Python-animaties'', zegt Eddie. ,,Heel simpel, zonder geluid en met het goedkoopste cameraatje dat er was. Dat is meer dan de helft van ons leven geleden; minstens 35 jaar.''

In het midden van de jaren '70 werkten Windig en De Jong kortstondig voor het weekblad Donald Duck. René: ,,Het was één van de eerste dingen waarvoor we betaald kregen. Maar we hebben het slechts een jaar volgehouden. Onze humor werd er niet echt gepikt. We kregen onze scenario's en tekeningen altijd met rode pen doorstreept weer terug.''

De jeugdvrienden maakten al in hun schooltijd de eerste editie van het striptijdschrift Gezellig & Leuk. Na de Donald Duck-tijd verschenen nog vier delen. Uit de beginjaren stammen ook meesterlijke parodieën op klassieke strips als Dick Bos(ch) en wederom Donald Duck, alsook originele creaties als Rockin' Belly, zijn stoïcijnse visboer en de lamzakkige kat-op-de-achtergrond die later zou uitgroeien tot Heinz. In 1987 startte Heinz als zelfstandige dagstrip in Het Parool. Van daaruit begon de stripkat aan een onstuitbare opmars door de dagbladen.

,,Bij Het Parool moesten we onze strip altijd voor tien uur inleveren'', herinnert Eddie zich. ,,Vaak waren we pas om half tien klaar en brachten we de strip persoonlijk naar de redactie. Dan ging het van: 'hé, jongens! kopje koffie?' En terwijl we koffie zaten te drinken werd het kwart over tien, half elf. En die strip bleef er maar liggen. Dus wisten we: de volgende keer kunnen we 'em ook wel om half elf inleveren.''

Zolderverdieping

Op de zolderverdieping boven het café hebben Windig en De Jong kortgeleden hun nieuwe werkruimte gevonden. Die is alleen te bereiken via de keuken en twee smalle trappetjes. ,,Het was hier een geweldige rotzooi en we hebben zelf verwarming moeten aanleggen'', zegt Eddie. ,,Maar dit is wel een ideale plek. Van nature hebben we gemerkt dat we boven moeten werken. We hebben een poosje in een kelder gezeten, maar dat is funest voor de creativiteit. Bovendien konden we er niet roken. Om dingen te bedenken, moet je kunnen roken.''

Het draaiboek van de film komt op tafel. Een dik pakket A4'tjes, waarin Heinz uiteraard zijn oude kameraden Frits en Jodocus ontmoet, maar ook latere 'bijfiguren' als Augustus ('Mij ik van vriend heet Augustus zeg na de Heinz ben, ik') en Jan & Jaap van het eiland Janjapië ('Nee-nee! Na het eten wordt er niet meer gelopen! Tegen de re gels!). De verhaallijn is als vanouds weer even chaotisch als hilarisch.

,,De film sluit grotendeels aan op de laatste Heinz-delen'', zegt René. ,,We waren op een punt aangekomen waarop de dagstroken al heel filmisch werden. Vooral de dialogen van Jan en Jaap zijn fantastisch om te bedenken. De bijfiguren hebben altijd veel ruimte gekregen in onze strips. Op een gegeven moment zijn ze eigenlijk een eigen leven gaan leiden.''

Eddie: ,,We hebben nu een afgerond verhaal, maar het kan best zijn dat het nog totaal op de kop gaat. We bedenken steeds nieuwe grappen. Maar vier van de vijf vergeten we weer, omdat ze vaak in de kroeg ontstaan. De dag erna vind je dan een schets op een bierviltje, waarvan je geen idee hebt wat 'ie precies moet voorstellen.''

Het zal vermoedelijk niet gemakkelijk zijn om de typische Heinz-humor op het witte doek overeind te houden. Maar daarvoor zijn Windig & De Jong niet bang. ,,De timing is heel belangrijk. Die is natuurlijk anders dan in een stripboek. Maar de reacties op het proeffilmpje zijn veelbelovend. Heinz liep alleen nog maar richting de kroeg, en de fans begonnen al te lachen. We denken het publiek zeker tachtig minuten te kunnen boeien.''

De film komt er alleen als beide tekenaars volledig achter het eindproduct kunnen staan. Aan gemakzucht hebben ze altijd een grondige hekel gehad. René: ,,Woordgrapjes zijn natuurlijk stinkvervelend. Cabaretiers maken ze ook steeds. Achteraf schaam je je wel eens voor een gemakkelijk grapje. Maar over het algemeen hebben we een constante kwaliteit geleverd. En dat is in Nederland nog maar weinig striptekenaars gelukt.''

Meer informatie over de Heinz-film in wording is te vinden op www.heinzthemovie.nl

'Het is Heinz'. 'Groente & Fruit'. 'Da Draussen Lauft Ein Schaf'. En niet te vergeten 'Heinz, Heinz En De Kinderen'. De echte liefhebber van de eigenwijze stripkat Heinz begint al te glimlachen als hij de titels van genoemde stripalbums onder ogen krijgt. Om vervolgens met een gevoel van weemoed terug te denken aan de goeie ouwe tijd, dat de fameuze creatie van de Amsterdamse tekenaars René Windig en Eddie de Jong nog de dagelijkse kunstpagina van deze krant sierde. De krantenstrip is helaas gestopt, maar de fans mogen weer hoop koesteren: Heinz keert terug. Op het witte doek. In een avondvullende tekenfilm.

Eddie de Jong en René Windig, die een avondvullende tekenfilm gaan maken over de stripkat Heinz, kennen elkaar van de middelbare school. Ze behoorden tot de 'rotste jochies' van het Vondel Gymnasium in Amsterdam. René: ,,Na schooltijd bleven we altijd met een groepje raddraaiers wat rond de school hangen. Binnen de kortste keren stonden we boven op het dak, stenen door de schoorsteen te gooien.''